‘Energie is voor Elkaar, maar transparantie nog niet’

EDE Twee weken geleden werd bekend dat het Luxemburgse investeringsfonds Asper Dorothea een bedrag van 250 miljoen euro belegt in het Edese bedrijf Energie voor Elkaar, de onderneming die het Warmtebedrijf Ede en de drie Edese biomassacentrales exploiteert. Deze investering moet de lokale energietransitie helpen versnellen. Maar het is onduidelijk hoe de nieuwe constructie precies in elkaar steekt. Energie voor Elkaar zegt ,,maximaal transparant” te opereren, maar hult zich op dit punt vooral in nevelen. Tijd voor een stevig gesprek.

door Marc van der Woude/Bureau Spotlight

Waarom is het belangrijk om dit op te helderen? Het gaat hier over een strategische participatie die mogelijk grote impact heeft op de ontwikkeling van het Edese warmtenet en de energietransitie in onze regio. Op dit moment zijn in Ede 20.000 huishoudens op het warmtenet aangesloten. De komende jaren gaan dat er door deze investering nog meer worden, ook in andere plaatsen in de Gelderse Vallei en daarbuiten.

Bureau Spotlight voerde een uitgebreid kritisch gesprek met woordvoerder Audrey van den Berg van Energie voor Elkaar. Om redenen van transparantie stellen we dit gesprek integraal als longread ter beschikking. Het kan op www.bureauspotlight.nl worden gelezen. De leestijd is 15 minuten.

Wij zijn een privébedrijf, dus geen informatie

HERSCHIKKING Het artikel legt uit waarom MPD Holding nu Energie voor Elkaar is geworden. Er heeft een herschikking van bedrijven plaatsgevonden om verdere groei van het warmtenet te kunnen faciliteren. Die bedrijven zijn bij elkaar gezet in een holding waar Asper Dorothea geld in investeert.

Opvallend is dat Energie voor Elkaar geen enkele opheldering wil geven over de vraag wie de eigenaar-aandeelhouders van het bedrijf zijn en in welke verhouding deze tot elkaar staan. Hetzelfde geldt voor het oude MPD Holding. ,,Wij zijn een privébedrijf, hier geef ik geen informatie over”, was het standaard antwoord van Audrey van den Berg. Ze richtte de aandacht vooral op Valentijn Kleijnen als de visionaire algemeen directeur en weg van de investeerders en aandeelhouders die blijkbaar zo onzichtbaar mogelijk moeten blijven.

5 MILJOEN De geheimzinnige betaling van 5 miljoen euro waar kritisch burgerblog Ede Dorp over berichtte blijkt door Asper te zijn betaald aan een investeerder die is uitgekocht. Hoewel Energie voor Elkaar dit niet wilde bevestigen, weet Bureau Spotlight inmiddels dat het gaat om Gerard (Gé) Zijerveld, voormalig eigenaar van Vika, de Edese kaaspoederproducent die pal naast de biomassacentrale Ede-Noord aan de Knuttelweg zit.

Het Warmtebedrijf Ede en de drie Edese biomassacentrales hebben de afgelopen jaren ondanks subsidies fors verlies gedraaid. Van den Berg legde uit dat dit door “voorlooprisico” komt. ,,Het aanleggen van een warmtenet gaat gepaard met miljoeneninvesteringen en aanloopkosten, zodat er de eerste jaren geen sprake kan zijn van winstgevendheid.”

UITKOPEN Het Luxemburgse fonds Asper Dorothea lijkt dit verlies te hebben overgenomen en aandeelhouders te hebben uitgekocht, maar voor hoeveel en welke zeggenschap of rendementen Asper dan heeft bedongen, dat wil Energie voor Elkaar niet kwijt. Het zou gaan om lange termijn investeerders die genoegen nemen met een laag rendement. Het management van het fonds komt mogelijk van Londen naar Nederland. Gevraagd of de Luxemburgse constructie een rol speelt in belastingontwijking, zei Van den Berg resoluut: ,,Oh nee, zeker niet! Energie voor Elkaar zit in Ede. We betalen in Nederland belasting. Laten we daar heel duidelijk over zijn.”

Van den Berg gaf aan de lastige vragen van Bureau Spotlight ,,niet relevant” te vinden. ,,Stelt u deze vragen ook aan Vattenfall?” pareerde ze. Intussen is wel een enorme kerstboom aan BV’s opgetuigd. Volgens Van den Berg ,,heel gangbaar in grote infrastructurele projecten”, maar het maakt het ook wel mistig. Voor aardwarmte (proefboringen bij Parenco in Renkum) wordt trouwens een nieuw consortium opgericht waarin ook de Staat der Nederlanden gaat deelnemen.

GEMEENTE Is de gemeente Ede nu wel of niet door Energie voor Elkaar geïnformeerd over de miljoeneninvestering van Asper? Wel over de herschikking van bedrijven zo blijkt, maar het is twijfelachtig of er volledige transparantie is gegeven. Van den Berg weigert te vertellen wat en hoe er precies met de gemeente is gecommuniceerd. ,,Daar doen wij geen mededelingen over.” Feit is dat de gemeenteraad van Ede niet op de hoogte was.

Dat het Edese warmtenet in handen is van een private monopolist is een gevoelig onderwerp. Zou dat niet meer vanuit collectief eigenaarschap kunnen worden opgezet? Volgens Van den Berg is dit wettelijk niet toegestaan, maar ze had hier geen onderbouwing voor. En om de vraag weg te wuiven: ,,Onze tarieven horen tot de laagste in Nederland als het gaat over warmte.” Bureau Spotlight controleerde dit en het blijkt niet te kloppen. Het Warmtebedrijf houdt de maximaal door de ACM toegestane tarieven aan. De vijf grootste warmtenetten van Nederland zitten daar ruim onder.

Natuurlijk proberen we alle vragen te beantwoorden

KLACHT Het kritische burgerblog Ede Dorp blijkt door Energie voor Elkaar nauwgezet te worden gevolgd. Evenals de onderzoeksjournalisten van Bureau Spotlight, want Van den Berg diende een klacht in over ons eerste artikel over de Asper-investering en eiste autorisatie over de antwoorden op alle vragen die we nog voor Energie voor Elkaar hebben. Uiteraard gaan we hier niet op in. De met Van den Berg gevoerde gesprekken staan op band, en citaten (ook uit e-mail correspondentie) zijn letterlijk overgenomen.

Al met al blijft het beeld hangen van een bedrijf dat wel zegt ,,maximaal transparant” te willen functioneren, maar in de praktijk op cruciale punten een rookgordijn optrekt. Ook de door Bureau Spotlight herhaaldelijk gestelde vraag over de exacte herkomst van de houtsnippers die de centrales in gaan heeft Energie voor Elkaar nog steeds niet beantwoord. In het artikel ‘Vakvrouwen in de energietransitie’, dat vorige week in Ede Stad verscheen, beweerde Van den Berg: ,,Natuurlijk proberen we alle vragen te beantwoorden.” De realiteit is anders. De energie mag dan voor elkaar zijn; de transparantie naar de Edese bevolking is nog lang niet voor elkaar.

De longread met het hele gesprek kan op www.bureauspotlight.nl worden gelezen.

Bureau Spotlight voert zelfstandig en voor mediapartners in de Foodvalley onderzoeksjournalistiek uit en blijft het dossier volgen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de kennis en het netwerk van inwoners zelf. Heb je expertise op dit gebied - de energietransitie en internationale bedrijfs- en investeringsconstructies - laat het ons weten. Stuur een mail naar marc@bureauspotlight.nl en we nemen contact met je op. 

Als eerste op de hoogte zijn van Bureau Spotlight? Abonneer op de nieuwsbrief: https://www.bureauspotlight.nl/nieuwsbrief